Ladislav Grosman - Sklep przy głównej ulicy

Sklep przy głównej ulicy: Świadectwo milczenia i strachu

"Sklep przy głównej ulicy" Ladislava Grosmana to nie tylko literacki obraz eksterminacji ludności żydowskiej na Słowacji, ale przede wszystkim przerażająca historia o ludzkiej obojętności i tchórzostwie w obliczu zła.
Akcja noweli rozgrywa się w latach 1940-1944, podczas istnienia faszystowskiego Państwa Słowackiego. Grosman z precyzją i emocjonalną siłą ukazuje dramatyczne losy społeczności żydowskiej, skazanej na degradację i eksterminację. W centrum narracji pojawia się postać Antonína, właściciela niewielkiego sklepu przy głównej ulicy, który przez lata życia w komforcie i spokoju staje się świadkiem i uczestnikiem tragedii.
Grosman nie kreśli portretu bohatera, który aktywnie walczy ze złem. Antonín, choć odczuwa przerażenie i poczucie winy, jest przede wszystkim uosobieniem bierności i strachu. Jego milczenie, jego niezdolność do sprzeciwu, stają się symbolem uległości wobec narzuconego przez faszystów terroru. "Sklep przy głównej ulicy" to historia o cenie kompromisu, o niebezpieczeństwie bierności i milczenia w obliczu zbrodni.
Tym bardziej, że autor wyśmiewa nie tylko tchórzostwo i obojętność, ale także naiwne przekonanie Antonína o tym, że jego udział w eksterminacji jest niewielki, że jego bierność nie ma znaczenia. Grosman zmusza czytelnika do stawienia sobie trudnych pytań: gdzie leży granica odpowiedzialności, jak daleko można się posunąć w kompromisie? Nowela Ladislava Grosmana to ponadczasowe świadectwo o strachu i tchórzostwie, które drzemie w każdym z nas. To opowieść o tym, jak łatwo można stać się ofiarą własnej słabości, jak łatwo przyzwyczaić się do zła, jak łatwo ulec pokusie milczenia. Ladislav Grosman (1921-1981) to czeski prozaik i publicysta, który zasłynął z gorzkich, pełnych gorzkiego humoru i niezwykle wnikliwych obserwacji życia społecznego w powojennej Czechosłowacji.